توجه به حضور خداوند

بسم الله الرحمن الرحیم
باید تمرین کنیم که خدا را ناظر و شاهد اعمال خود ببینیم. در حجره که تنها نشسته‎ای، در خیابان، کوچه، هر جا که هستیم باید تمرین کنیم. دائما باید به خود تلقین کنی که در حضور خدا هستی و خدا تو را می‎بیند تا در این عالم با حیا زندگی کنی. آدمی وقتی کسی را ناظر اعمالش می‎بیند، حیا می‎کند. ممکن است شما در خیابان در ملأ عام حتی آب هم نخورید چون حیا می‎کنید.
آثار توجه به حضور :
1. حیا از خدا
اگر انسان توجه به حضور خداوند داشته باشد، حیا برای او حاصل می‎شود. انسان وقتی توجه نداشته باشد که خدا ناظر اوست، بی‎حیا می‎شود؛ یعنی بی‎خدا زندگی کردن. ما در حضور کودک، ادب را رعایت می‎کنیم اما برای حضور خداوند به اندازه یک کودک اهمیت نمی‎دهیم! اگر به اندازه یک کودک برای حضور خدا در زندگی اهمیت قائل شویم، اخلاق و رفتار ما متحول می‎شود و واقعا ساخته می‎شویم.
مرگ اعرابی از حیا
اعرابی آمد خدمت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) عرض کرد: یا رسول الله من خیلی گناه کرده‎ام، چه کنم؟ حضرت فرمود: خدا بزرگ است و رابطه‎اش را با ما قطع نکرده است «فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِلَّا الْعَظِیم‏»(من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص 557) اگر گناه تو بزرگ است، خدا هم بزرگ است. گناه تو نستجیر بالله از خدا که بزرگتر نیست! اعرابی سرش را پایین انداخت و رفت. فردا برگشت و گفت: یا رسول الله! وقتی گناه کردم، خدا دید؟ حضرت فرمود: بله، همه چیز در محضر اوست. اعرابی صیحه زد و از شدت حیا مرد!
توجه به عظمت خدا
در قرآن فرمود: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتان»(الرحمن،46) هر کس از مقام خداوند خوف داشته باشد و از مقام عظمت او بترسد، دو بهشت برای اوست.
«عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِم‏»(نهج البلاغه، ص 303) خدا را باید اینجا بیابیم، باید در دلمان با عظمت بیابیم و او را ببینیم. وقتی با عظمت یافتی، «فَصَغُرَ مَا دُونَهُ» هر چه غیر اوست، کوچک و عدم می‎شود. تعبیر به کوچک شده ولی در حقیقت عدم می شود.
در عدم افکندم آخر خویش را وارهاندم جان پرتشویش را
اگر این عالم را به عدم نبری، جان انسان از تشویش خارج نمی‎شود. وقتی به عدم بردی، می‎بینی همه اوست «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلیم»(حدید،3) اینجاست که انسان به نفس مطمئنه می‎رسد و راحت می‎شود.
2. خوف از خدا
فرمود: «خاف مقام ربه» باید توجه به آن مقام و حضور داشته باشی تا خوف بیاید، خوف از حضور؛ «جنتان» دو تا جنت به او می‎دهیم.
امام صادق(علیه‎السلام) در تفسیر آیه بالا فرمود:
«مَنْ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ یَرَاهُ وَ یَسْمَعُ مَا یَقُولُهُ وَ یَفْعَلُهُ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَر» اگر انسان بداند و باور کند که خداوند می‎بیند و می‎شنود آنچه را می‎گوید «فَیَحْجِزُهُ عَنْ ذَلِکَ الْقَبِیحِ مِنَ الْأَعْمَال‏» توجه به ناظر بودن خداوند او را از کار بد باز می‎دارد «فَذَلِکَ الَّذِی خَافَ مَقَامَ رَبِّه‏» چنین انسانی از مقام ربّ، خوف برایش عارض شده «وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى‏»(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏11، ص 279) و نفسش را از هوی نهی کرده است.
3. ادب در محضر خدا
با توجه به مقام ربوبی و نهی نفس از هوی است که انسان نسبت به پروردگارش با ادب می‎شود. وقتی نسبت به پروردگارت باحیا شدی، با ادب می‎شوی. انسان بی‎حیا، بی‎ادب است. در حالات مرحوم مقدس اردبیلی(ره) نقل کرده‎اند وقتی سطل را در چاه انداخت تا برای نماز شب آب بکشد، دید درون سطل پر از طلاست! بعضی اولیای خدا را چنین امتحان می‎کنند، عوض نماز شب می‎خواهی طلا بدهیم؟ ما بودیم چه می‎کردیم؟! گفت: «الهی! احمد از تو آب می‎خواهد نه طلا! نماز شبم قضا می‎شود!» سطل را برگرداند.
حتی در حالاتش نقل شده که دم مرگ پایش را دراز کرد و گفت: «خدایا ببخش که در محضرت پایم را دراز کردم، چاره‎ای جز این نیست!»
علم عاشقی
این بزرگان چه قدر توجه به حضور خداوند داشته‎اند؟!
أیّها القوم الذی فی المدرسه کلّما حصّلتموه وسوسه
فکر کردیم چون عالم شدیم به هدف رسیدیم
أیّها القوم الذی فی المدرسه کلّما حصّلتموه وسوسه
عوض این که به حضور برسیم، به وسوسه رسیدیم!
نیست علم غیر علم عاشقی ما بقی تلبیس ابلیس شقی
درس عشق هم بخوان! این همه درس گفتی، درس عشق هم بگو و بخوان. توجه به یاد خدا و حضورش داشته باش که او ناظر است و می‎بیند. یک مرتبه می‎بینی دلت درس عشق می‎خواند!
حضوری گر همی خواهی از او غائب مشو حافظ متی ما تلق من تهوی دع الدنیا و امهلها
اگر می‎خواهی در حضورش باشی، از او غائب مشو! همیشه خود را به حضور ببر. اگر می‎خواهی به ملاقاتش برسی «دع الدنیا و امهلها» دنیا را رها کن تا برسی.

تهیه و تنظیم: گروه تحقیقی پژوهشی فروغ توحید