غمخوار خویش باش غم روزگار چیست؟!

بسم الله الرّحمن الرّحیم

باید غمخوار خویش باشیم، مبادا غم های بیرونی ما را ببلعد؟! برای خودمان روضه بخوانیم.

یک بار در اواخر عمر آیت الله پهلوانی(ره) خدمتشان رسیدم. ایشان دم در خانه می‎نشستند. علاوه بر این که عارف بودند، در زهد هم بی‎نظیر بودند. اواخر عمر خیلی لاغر شده و نور چشمشان کم شده بود. ناراحتی قلبی داشتند و دکتر گفته بود 25 درصد قلبت کار می‎کند! از دیدن وضع ایشان ناراحت شده و گریه کردم. ایشان گفتند: «غمخوار خویش باش غم روزگار چیست؟!» فرمود: «برایم اشک نریز، من کار خودم را انجام داده‎ام و الان دارم می‎روم اما نصیحت می‎کنم:

پیوند عمر بند مویی است گوش دار      غمخوار خویش باش غم روزگار چیست

برای خودت غصه بخور. چه قدر زیباست که انسان برای خود حقیقی‎ و ابدیت و آدم شدن و رسیدن به کمالات معنوی غصه بخورد! غصه برای وصال حق سرمایه است.

مردی آمد خدمت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) گفت: زنم خیلی به من توجه دارد، وقتی از خانه بیرون می‎روم مشایعت می‎کند مثل اینکه به مسافرت می‎روم. وقتی بر می‎گردم، می‎بینم دم در منتظرم است. در خانه بسیار با من گرم می‎گیرد. گاهی که ناراحت و غصه‎دار هستم می‎گوید: «مرد! چه قدر محزونی! اگر غم روزی می‎خوری، نخور چون خداوند خودش کفیل شده «وَ ما مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها»[1] به تعبیر یکی از بزرگان مورچه‎ای که دائم در حال تلاش است، رازقش خداست. بلبلی که روی شاخه نشسته و دائم می‎خواند، رازق او هم خداست. ما این آیات را باور نکرده‎ایم. این همه خداوند موعظه می‎کند ولی ما باز هم دلهره و نگرانی داریم. بعد می‎گوید: «اما اگر برای آخرت غصه می‎خوری امیدوارم این غصه‎ات همیشگی باشد» پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «این زن از عمّال الله یعنی از کارگزاران خدا در روی زمین است» کارگزاران توحید! «لَهَا نِصْفُ أَجْرِ الشَّهِیدِ» نصف اجر شهید برای چنین زنی نوشته می‎شود.[2]

غم توحید خیلی خوب است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَ‏ قَلْبٍ‏ حَزِین»[3] هر قلبی که حزن دارد محبوب خداست. و فرمود: «یَا أَبَا ذَرٍّ مَا عُبِدَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَى مِثْلِ‏ طُولِ‏ الْحُزْن‏» اى اباذر خداوند به هیچ عبادتى که بالاتر از حزن طولانى باشد بندگى نشده است. گاهی خدا انسان را گرفتار غم می‎کند تا او را صدا بزنیم. طبق این روایت هیچ عبادتی به پایه­ طول حزن نمی‎رسد که برای حقیقت غصه بخوری و همیشه مجلس روضه در دلت دایر باشد. فرمود: «یَا أَبَا ذَرٍّ مَنِ اسْتَطَاعَ أَنْ یَبْکِیَ فَلْیَبْکِ» ای اباذر! هر کس استطاعت دارد گریه کند، بگو بگرید.

چه می‎شود که هر شب یک قطره اشک تقدیم خدا کنیم؟ فقط یک قطره! لااقل پلک‎ها و مژه‎هایت را تر کن.

بعد فرمود: «وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَلْیُشْعِرْ قَلْبَهُ الْحُزْنَ وَ لْیَتَبَاکَ» اگر توان گریه نداری، حزن را وارد قلبت کن تا آن را حس کند یا شعار قلبت حزن باشد و خودت را به گریه بزن. «إِنَّ الْقَلْبَ الْقَاسِیَ بَعِیدٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى‏ وَ لکِنْ لایَشْعُرُون» قلبی که قسی هست، از خدا دور است اما نمی‎فهمید.[4]

قلب قسی از دایره توحید بیرون است، لذا روایت شده: «أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله کَانَ‏ دَائِمَ‏ الْفِکْرِ» پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) دائم الفکر بود «مُتَوَاصِلَ الْحُزْنِ» غم‎هایش به هم پیوسته بود.

«الْمُؤْمِنُ‏ بِشْرُهُ‏ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِه‏»[5] مؤمن به ظاهر می‎خندد ولی درونش غوغاست! اگر هم به ظاهر مشغول ذکر نشدی، درونت باید غوغا باشد. سلوک یعنی همین. دائم در درونت ناله بزنی و خدا خدا کنی تا جواب بیاید: «لبیک عبدی لبیک»

———————————————————

[1] هود، 6
[2]. من لایحضره الفقیه، ج‏3، ص 389
[3]. کافی، ج2، ص99
[4]. مکارم الأخلاق، ص 462
[5]. بحارالانوار، ج66، ص410