تحقیق عرفانی

بدان که اهل ظاهر در نکته ذکر نعبد و نستعین به صیغه متکلم مع الغیر ، با آن که عابد واحد است ، نکاتی گفته اند .

از آن جمله آن که عابد را حیله ای شرعیه به نظر رسیده که به وسیله آن عبادتش مقبول درگاه حق تعالی افتد و آن ، آن است که عبادت خود را در ضمن عبادت سایر مخلوق ، که از جمله آنهاست کمل از اولیا که حق تعالی عبادت آنها را قبول می فرماید ، تقدیم بارگاه قدس و دستگاه رحمت کند تا به این وسیله عبادت او نیز ضمنا قبول شود ؛ زیرا که از عادات کریم نیست که تبعض صفقه کند .

و از آن جمله آن که چون تشریع نماز در اول امر به جماعت بوده از این جهت به لفظ جمع ادا شده .

و ما در سر جملی اذان و اقامه نکته ای گفتیم که از آن ، کشف این سر تا اندازه ای می شود و آن آن است که اذان اعلان قوای ملکیه و ملکوتیه سالک است برای حضور در محضر ؛ و اقامه به پاداشتن آن هاست در حضور و چون سالک قوای ملکیه ملکوتیه خود را در محضر حاضر نمود و قلب که پیشوای آنهاست به سمت امامت به پای خاست فقد قامت الصلاه و المؤ من وحده جماعه (101) ، پس نعبد و نستعین و اهدنا ، تمام به واسطه این جمعیت حاضره در محضر قدس است و در روایات و ادعیه صادره از اهل بیت عصمت و طهارت که سرچشمه عرفان و شهودند ، اشاره به این معنی شده است .