ذکر اجمالی عوالم مقدم بر عالم خلوص در قرآن

بنابراین باید کاملا عوالم مقدّمه بر عالم خلوص را طیّ کند ، و اجمال آن را خداوند تبارک و تعالی در این آیه مبارکه فرموده است :

الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی سَبیلِ اللّهِ بِامْوالِهِمْ وَ أنْفُسِهِمْ أعْظَمُ دَرَجَهً عِنْدَ اللّهِ وَ اولَئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ – یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَهٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَنّاتٍ لَهُمْ فیها نَعِیمٌ مُقِیمٌ خالِدینَ فِیها ابَدا انَّ اللَهَ عِنْدَهُ أجْرٌ عَظیمٌ [52]

بنابراین عوالم مقدّم بر عالم خلوص چهار است . اوّل : اسلام ، دوّم : ایمان ، سوّم : هجرت ، چهارم : جهاد فی سبیل الله . و چون جهاد این مسافر جهاد اکبر است لقوله صلّی اللّه علیه و آله : رجعنا من الجهاد الأصغر إلی الجهاد الأکبر [53] ، پس شرط در این سفر است که اسلام و ایمان مجاهد ، اسلام و ایمان اکبر باشد . و بعد از آن طالب را سزد که دامن همّت بر کمر زده با رسول باطن به معاونت رسول ظاهر یا خلیفه آن مهاجرت کرده و سپس قدم در میدان مجاهده نهد تا به فوز قتل فی سبیل الله فائز گردد .

ولی باید سالک بر این نکته واقف باشد که از ابتدای سلوک تا این مرحله از جهاد موانع انسی و شیطانی زیاد بود ولی چون به فوز این قتل نائل گردد و از عوالم اسلام و ایمان اکبر عبور نموده و در مجاهده نیز فائق و کشته شود ابتدای عوالم اسلام اعظم و ایمان اعظم و هجرت عظمی و جهاد اعظم است ، و موانع آن کفر اعظم و نفاق اعظم است . و در این وادی دیگر جنود شیطان را قدرت بر غلبه و دسترسی بدانجا نیست بلکه خود شیطان که رئیس ابالسه است راه را بر سالک خواهد گرفت . بنابراین هرگز سالک نباید چنین تصوّر کند که چون از این عوالم گذشت از مخاطره رسته و گوهر مقصود را جسته است بلکه باید ملتفت باشد که پس از عوالم سابقه اگر این عوالم اعظم را طیّ نکند گرفتار ابلیس شده و شیطان او را از وصول به سر منزل مقصود منع خواهد نمود ، ولی باید سالک همّتی عالی داشته و نگذارد که ابلیس او را به کفر اعظم یا به نفاق اعظم گرفتار کند بلکه پس از اسلام اعظم و ایمان اعظم هجرت عظمی نموده و با مجاهده اعظم از قیامت عظمای انفسیّه عبور و در وادی مخلصین وارد گردد . رزقنا اللّه ان شاء الله تعالی .